Klein drama

Sinds een paar dagen kun je de bevolkingsregisters van het oude dorp Haaren online op de website van het BHIC raadplegen. Het betreft de ‘persoonskaartjes’ met een reconstructie van de bevolking van Haaren. Tot voor kort kon je deze niet inzien, omdat ze tijdens de Tweede Wereldoorlog nagenoeg verloren gingen. Daar schuilt een klein drama achter…

Rond 1943 was het aantal onderduikers met vervalste papieren in Haaren erg groot geworden. Zo groot dat het bevolkingsregister niet meer bestand was tegen een meer dan oppervlakkige controle van de persoonskaarten door de Duitsers. Dergelijke controles werden steeds vaker in het land gehouden, ook om jonge mannen te ronselen voor de ‘Arbeitseinsatz’ in Duitsland. De gemeenteambtenaren in Haaren wilden niet dat de Duitsers hun bevolkingsregisters in handen kregen. Om deze vervelende controles voor te zijn, moest het bevolkingsregister maar “verdwijnen”...

In de nacht van 13 op 14 januari 1944 vond er een geheime bespreking plaats tussen Haarense ambtenaren en onderduikers in de kippenkooi van de familie Hoevenaars. Dit was tijdens de Tweede Wereldoorlog een bekend onderduikadres in het dorp. Er werd een plan bedacht hoe dat verdwijnen het beste gerealiseerd kon worden. Besloten werd om de volgende nacht, dus van 14 op 15 januari 1944, het gemeentehuis te overvallen. De twee Haarense ambtenaren zouden vooraf het bevolkingsregister en andere archiefstukken al stiekem verwijderen. De “overvallers” hakten de zware kluisdeur op de eerste verdieping uit zijn sponning en deden alsof ze er met de gestolen archieven vandoor gegaan waren. In werkelijkheid werden de boekdelen achter de kippenkooi onder de grond gestopt.
Toen die na de oorlog weer werden opgegraven, waren de archiefstukken natuurlijk helemaal verweerd en verpulverd, zodat de gegevens met veel inspanning gereconstrueerd moesten worden. Dankzij de moderne techniek kunnen stamboomonderzoekers en andere belangstellenden deze reconstructiekaartjes nu dus online via de index raadplegen.

Foto boven: Het Groot-Seminarie Haarendael in Haaren werd tijdens de bezetting in de Tweede Wereldoorlog door de Sicherheitsdienst gebruikt als Polizei und Unterzuchung Gefängnis.

Foto hieronder: De Gedenkplaats Haaren 1940-1945 , zo heet de jaarlijkse herdenking van wat zich tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft afgespeeld in het Groot-Seminarie in Haaren (Noord-Brabant).