Samen sterk tegen Rome!

Wervingsfolder Christelijk Hulpbetoon te vinden in de archieven van Christelijk Hulpbetoon 1844-1972 in het BHIC

Ontwikkelingshulp en zendingswerk in eigen land. Zo is in het kort de taak samen te vatten van de protestantse organisaties Maatschappij van Welstand en Christelijk Hulpbetoon.

Beide instellingen zijn ontstaan in een tijd waarin de protestanten in Brabant hun dominerende positie begonnen te verliezen. Functies die eerst alleen door protestanten werden vervuld, kwamen in handen van de katholieken. Ds. J. van Heusden (1757 – 1841) trachtte dit tij te keren door in 1822 te Breda De Protestantsche Maatschappij ter bevordering van Welstand, door ondersteuning en voorlichting op te richten. Van Heusden was een voorstander van een vreedzaam samenleven van protestanten en katholieken.

De Maatschappij kocht land en boerderijen in Noord-Brabant ten behoeve van armlastige protestanten en verstrekte hen geldleningen opdat zij konden investeren. De leden van de Maatschappij, die in het hele land woonden, brachten met een jaarlijkse contributie het kapitaal bijeen. De Maatschappij hing haar activiteiten trouwens niet aan de grote klok om de tegenstelling katholiek-protestant niet te vergroten.

Een andere vergelijkbare instelling ontstond toen een groep protestanten in Noord-Brabant de ‘strijd tegen de macht van Rome’ nog wat steviger wilde aanzetten. Ook wilden ze het werkgebied niet beperken tot Noord-Brabant. Daarom werd op 1 juli 1844, op initiatief van ds. C.W. Pape (1788-1872), te ’s-Hertogenbosch de Protestantsche vereeniging onder zinspreuk ‘Christelijk Hulpbetoon’ opgericht. 
Het belangrijkste doel was in het hele land “voor het Protestantisme te waken en werkzaam te zijn door Protestanten, in het bijzonder behoeftigen, tegen de invloed der Roomsche propaganda te beveiligen en te behoeden tegen afval van hun belijdenis”. In de eerste jaren van haar bestaan besteedde Christelijk Hulpbetoon veel geld aan de verspreiding van godsdienstige lectuur, het stimuleren van christelijk onderwijs en de organisatie van bijbellezingen. Later kwam de nadruk meer te liggen op de financiële ondersteuning van kleine zelfstandigen in plaatsen met een duidelijke protestantse minderheid en van protestantse instellingen in het zuiden des lands.

Voor de meesten is dit natuurlijk geen dagelijkse kost. Maar, stel, je bent geïnteresseerd in het protestantse deel van de Noordbrabantse bevolking, dan kunnen de archieven ‘Maatschappij tot Bevordering van Welstand’ en ‘Christelijk Hulpbetoon’ je een goed inzicht geven in de ondersteuning van dit bevolkingsdeel. Oh ja, beide archieven zijn te vinden in het BHIC.