Brandgevaar!

De eerste beelden van de brand in het gemeentehuis in Waalre op 18 juli 2012 (bron: YouTube)

Brand, één van de gevaren waaraan een archief ten prooi kan vallen. Misschien staan bij jou de afschrikwekkende beelden van het brandende gemeentehuis van Waalre ook nog vers op het netvlies gegrift. Ruim drie weken geleden ging het monumentale gedeelte van het gemeentehuis volledig in vlammen op na een aanslag. Van de daders en hun motieven ontbreekt nog elk spoor.

Een geluk bij een ongeluk: de servers en het archief zijn niet verloren gegaan. Gelukkig zijn de eisen die gesteld worden aan brandveiligheid van archiefbewaarplaatsen de laatste jaren flink aangescherpt. De meeste gemeentehuizen hebben daarom op andere locaties (of op servers elders) nog back-ups liggen. Eén van de voordelen van het digitale tijdperk! Ook wordt er tegenwoordig goed geïnvesteerd in het restaureren van beschadigde archiefstukken. Dit vanuit het erfgoedbelang en de mogelijke waarde van archiefstukken voor toekomstig (historisch) onderzoek.

Laten we eens teruggaan naar de gemeente Vierlingsbeek, waar een grote brand in 1928 het raadhuis, inclusief het gemeentearchief, in de as legde. Proberen we tegenwoordig zoveel mogelijk stukken te redden uit het verbrande puin, in Vierlingsbeek werd vlak na de brand eigenlijk weinig moeite gedaan om archiefstukken te sparen. Dit blijkt uit een brief die de rijksarchivaris Smit aan de gemeente stuurde. Smit betreurt het ten zeerste dat het opruimen van de gedeeltelijk verbrande archiefstukken “niet zorgvuldig of zonder behoorlijk toezicht” gebeurde:

De brief die rijksarchivaris Smit op 28 juni 1928 stuurde aan het gemeentebestuur van Vierlingsbeek.

De gemeente Vierlingsbeek zelf scheen dus weinig waarde te hechten aan het verloren gegane archief. Ook jaren na de brand, in 1935, betreurde men de gevolgen van de brand nauwelijks. Dit blijkt uit het gemeenteverslag uit 1935, waarin wordt gesteld dat “het verloren gegane archief weinig of geen historische waarde” had:

Fragment uit het jaarverslag uitgegeven in 1935, gemeentebestuur Vierlingsbeek

Het is zeer opmerkelijk dat ze in 1935 al konden stellen dat de verbrande stukken in de toekomst geen historische waarde zouden bevatten. Waarschijnlijk zijn er anno 2012 vele historici en stamboomonderzoekers die de documenten van vóór 1928 uit Vierlingsbeek graag in zouden zien…