Bezoeker Lizet kiest: een bijzondere menukaart #stukvanhetjaar

...een menukaart met een foutje...

Tijdens de Maand van de Geschiedenis - in oktober a.s. - vindt de landelijke online verkiezing Stuk van het Jaar plaats. Natuurlijk doet ook het BHIC hieraan mee! Vanaf 1 juli a.s. kun je je stem uitbrengen op: www.bhic.nl/stukvanhetjaar. Op ons blog presenteren de BHIC-medewerkers hun favorieten maar dit keer is het een bezoeker met een prachtvondst: Lizet Kruyff over een menukaart.

Het begon zo mooi, dat huwelijk van baronesse Ottoline van Tuyll van Serooskerken en baron Amedée van de Bogaerde van Terbrugge. Zij is hofdame van Koningin Anna Paulowna, hij kamerheer in buitengewone dienst van Koning Willem II. Zijn vader vervulde de erefunctie van opperschenker geweest van de koning, die hem in 1830 tot gouverneur van Noord-Brabant benoemde. De familie betrok in 1835 kasteel Heeswijk. Het huwelijk van Amedée en Ottoline wordt donderdag 21 oktober 1847 in grootse stijl gevierd in Den Haag. De Koningin is getuige. Natuurlijk rondt een heerlijke maaltijd de dag af. De handgeschreven menukaart is getooid met beide familiewapens.

...de menukaart in vol ornaat...

Het dejeuner telt 19 gangen en is – natuurlijk - in het Frans. Tal van modieuze gerechten krijgen de gasten voorgeschoteld. Alleen het allerbeste is goed genoeg. Ottoline en Amedée bewegen zich in de hoogste kringen en laten zich daar graag op voorstaan. Ottoline weigert een dansje met een ordonnans-officier, omdat ze officieel nog niet zijn voorgesteld. Al is dat in de privé-appartementen van de koning volgens de etiquette niet nodig. Amedée zit in het comité dat de paardenraces organiseert van prins Hendrik, de jongste zoon van Anna Paulowna. Maar Amedée speelt ook graag kaart. Al is heeft hij geen gelukkige hand. Zijn speelschulden staan op in stukken geknipte uitnodigingen voor feesten. Ook met de paardenraces gokt hij er naast. En het stel leeft boven hun stand. De stapel leenbriefjes, pandbriefjes, IOU’s, schuldbekentenissen is goed voor een uitpuilende map in het archief. Zijn brieven aan zijn vader en broers met toenemend dringende verzoeken om geld te sturen liegen er niet om. Binnenkort zal hij worden opgepakt door de politie, schrijft hij in paniek. Dus pakt hij zijn biezen en vertrekt naar het buitenland.

De lijsten met schulden, opgemaakt door een notaris in Heesch, geven het droeve relaas. Tot veertigduizend gulden (in die tijd!) schuld per jaar. Parijs, Londen, Brussel, Luik, Amsterdam, en bovenal Den Haag. Overal laat Amedée een spoor van schulden na. Kleermakers, laarzenmakers, wijnhandelaren en bierbrouwers, zadelmakers, koetsschilders, patissiers en bakkers. Herhaaldelijk verzoeken zij om betaling. Soms komt er zelfs na tien jaar nog een brief. Tevergeefs vaak. In 1852 valt het doek. 15 april wordt Amedée ontheven uit zijn functie, een verzoek om eervol ontslag hoeft hij niet meer tot de koning te richten, staat het fijntjes uitgelegd. Amedée en Ottoline zijn dan al niet meer bij elkaar, de boedelscheiding zal uiteindelijk in 1856 worden voltooid. Hun tweeling – koningin Anna Paulowna is meter – wordt door de moeder en ooms opgevoed. Arme Ottoline. Ze dacht dat een goudvis had gevangen, maar het bleek een weekdier.

De prachtige menukaart geeft een beeld van de glorietijd van dit koppel. Een opmerkelijk archiefstuk, omdat er uit deze tijd nog maar weinig menukaarten bewaard zijn. Prachtig versierd en met een indrukwekkende lijst gerechten. Maar waarom zit deze kaart in dit archief? Er zit een schrijffoutje in. Het gerecht à la Constance is geschreven als Contance. Er mist een s-je. Helemaal niet erg. Zo’n menukaart met een foutje leg je gewoon bij je eigen bordje. Dan merkt niemand het. En zo komt een dergelijke menukaart dan bij de persoonlijke spulletjes van Amedée en Ottoline in het BHIC terecht. Gelukkig maar. Zo blijkt maar weer eens dat archieven de schatkamers van ons verleden zijn.

Benieuwd naar de recepten van gerechten die tijdens het huwelijksdiner werden opgedist? Lees dan hier verder. Meer is overigens ook te vinden in Rijntjes Keukengeheimen, eenvoudige en koninklijke gerechten voor IV seizoenen (2013). 

Lizet Kruyff 
culinair historicus 

Vind je dit interessant? Lees dan ook: 
- Rien kiest: Italiaanse oplichter
- Henk kiest: sijne lieve huijsvrou