 |
| ...Christian van der Ven toont zijn favoriete stuk... |
Tijdens de Maand van de Geschiedenis - in oktober a.s. - vindt de landelijke online verkiezing Stuk van het Jaar plaats. Natuurlijk doet ook het BHIC hieraan mee! Verschillende BHIC-medewerkers hebben hun favoriete stuk uitgezocht. Vanaf 1 juli a.s. kun je je stem uitbrengen op: www.bhic.nl/stukvanhetjaar. Op ons blog presenteren de BHIC-medewerkers de komende weken hun favorieten en dit keer is dat Christian.
Het lijkt een perfect klusje voor mr. Frank Visser alias 'de rijdende rechter', maar die was er in 1657 natuurlijk nog niet bij. De Raad van Brabant wel en daarom boog die zich over de zaak van de omgehakte eik. Maar op deze kaart zie je niet alleen een omgehakte eik. Achter de kaart gaat een uniek stukje Brabantse geschiedenis schuil. Namelijk van het zogenoemde 'pootrecht', een eeuwenoud recht dat al bekend is uit de 12e en 13e eeuw.
Het oude hertogdom Brabant lag ooit bezaaid met bomen en bossen. Maar toen de bevolking groeide en er steeds meer hout nodig was als brandstof en bouwmateriaal, werden grote delen van het hertogdom kaal gekapt. Toen het hem te gortig werd, greep de hertog zelf in en gaf hij aan eigenaren van percelen langs de aan hem toebehorende wegen, het recht om in de berm bomen te planten en te rooien. En geplant (en af en toe gekapt) werd er!
Het pootrecht zorgde na een tijdje voor lange rijen bomen langs de Brabantse wegen. Vooral populieren, want die groeien lekker snel hoog en dik. Het prachtige uiterlijk van Brabant hebben we dus mede te danken aan een oud en uniek feodaal recht. Dat bovendien in sommige gemeenten in de Meierij en de Kempen tot op de dag van vandaag bestaat. Dat bijzondere landschap zie je op deze kaart kleurrijk ingetekend. Niet alleen de populieren, maar ook knotwilgen en eiken, waaronder dus de "affgehouwen eijckenboom in questie".
 |
| ...de kaart in questie... |
Dat vind ik precies een van de leuke dingen van archiefstukken: onderzoekers van nu gebruiken archieven om hele andere verhalen te vertellen, dan waarvoor die archieven oorspronkelijk werden gevormd. Want deze kaart was helemaal niet gemaakt om ons iets te vertellen over het 17e-eeuwse Brabantse landschap. Maar was dus bewijsstuk in een rechtszaak waarin Johan Oudart, heer van Rixtel, Aarle, Beek etcetera, en Wouter van Craenenbroeck lijnrecht tegenover elkaar stonden over een omgehakte eikenboom. Hoe die rechtszaak is afgelopen? Dat vertelt de kaart niet…
…maar kun je wel volgen in de processtukken van deze rechtszaak, die worden bewaard op het BHIC. Om die rechtszaak goed te kunnen begrijpen, moet je dan wel iets weten van de omgeving, de context waarin deze archiefstukken zijn ontstaan. Van het pootrecht dus. Het hele procesdossier beslaat bijna een doos vol papier. Al dat papier voor één omgehakte eik… Je moet er bijna een boom voor kappen!
Christian van der Ven
Coördinator Studiezaal BHIC
Geen opmerkingen:
Een reactie posten