 |
| Een noodgeldbiljet uit Grave van 25 cent uit 1940 |
De Duitse bezetting beïnvloedde het totale leven van Nederlandse burgers. Ook de economie raakte gedurende de jaren 1940-1945 ontwricht. Zo werden in 1940 door verschillende gemeentes noodgeldbiljetten gedrukt en tijdens de oorlog kwam er steeds meer zwart geld in omloop. In september 1945 trof de Nederlandse regering een rigoureuze maatregel door al het bankpapier zijn waarde te laten verliezen tijdens de zogenaamde geldzuivering. Niet alle burgers waren hiervan gediend en een oude weduwe uit Uden verstopte zelfs haar oude bankbiljetten en weigerde hardnekkig deze in te leveren...
 |
| Alle noodbiljetten in Uden werden vernietigd... |
Op 11 mei 1940, vlak na de Nederlandse overgave, werd aan verschillende gemeentes toestemming gegeven tot het uitgeven van noodgeld om geldschaarste te voorkomen. Enkele dagen daarna, op 17 mei, werd deze machtiging echter weer ingetrokken, aangezien de verbindingen grotendeels hersteld waren en ook het geldverkeer weer redelijk normaal op gang was gebracht. Het noodgeld moest daarom uit de circulatie worden gebracht en worden vernietigd. In de gemeente Uden waren ruim 150 noodbiljetten uitgegeven en op 24 juni 1940 werden zij volgens het gemeentebestuur allemaal vernietigd.
Geldzuivering in het berooide Nederland
Nu het noodgeld was verdwenen, betekende dat niet het einde van de geldproblemen. Integendeel, gedurende de oorlog kwam er steeds meer zwart geld in omloop. In 1945 spreekt de minister van Financiën Lieftinck zelfs van een 'buiten alle verhouding gestegen hoeveelheid betaalmiddelen' terwijl er ook sprake is van een hoge staatsschuld van rond de 25 miljard gulden. Nederland is na vijf jaar van 'Duitsche afpersing en bankroetiers-politiek zoo berooid als niemand voor mogelijk had gehouden,' aldus Lieftinck in de Gelderlander. Hij bindt de strijd aan met 'de zwarte handelaar met een portefeuille vol bankpapier', die helaas nog niet geheel van het toneel was verdwenen.
 |
| De speech van minister Liefinck in de Gelderlander van 13 september 1945 |
Om deze redenen werd de geldzuivering in het leven geroepen. Alle Nederlandse burgers en organisaties moesten hun bankbiljetten inleveren. Het papieren geld werd namelijk waardeloos verklaard. Allerlei maatregelen werden genomen om het inwisselen van het geld zo soepel mogelijk te laten verlopen. Zo mocht men per gezinslid maximaal 10 gulden oud geld voor nieuw geld inwisselen. Het drukken van al dat nieuwe geld kostte namelijk veel tijd en een gedeelte werd zelfs in Engeland geproduceerd. Tijdens de 'inleverweek' had je dus net voldoende voor je dagelijkse boodschapjes, maar 'grootere betalingen, die in de inleveringsweek vervallen, zullen noodgedwongen tot na die week moeten worden uitgesteld.'
Tot slot richt minister Lieftinck zich tot zwarte handelaren en burgers die de geldzuivering proberen te omzeilen: 'tegen deze lieden zeg ik: juicht niet te vroeg. het zal u blijken, dat wij diverse verrassingen voor U in petto hebben, die voor U niet plezierig zullen zijn.'
 |
| Prent van de zogenaamde 'waschdag' of geldzuivering in het Provinciaal Noordbrabantsch Dagblad van 13 september 1945 |
Udense rebellie
Eén van de mensen die zich verzetten tegen de geldzuivering was een oude weduwe uit Uden. Zij was geen doortrapte zwarthandelaar, maar een 'oud eenvoudig arbeidersmens', die echter 'niet goed bij het hoofd' was.
Vind je dit interessant? Lees dan ook:
- Ónze schatkist...
- Gewoon weer je geld in een ouwe sok
Eén van de mensen die zich verzetten tegen de geldzuivering was een oude weduwe uit Uden. Zij was geen doortrapte zwarthandelaar, maar een 'oud eenvoudig arbeidersmens', die echter 'niet goed bij het hoofd' was.
 |
| De Udense weduwe hield haar bankbiljetten angstvallig verborgen... |
De vrouw bezat nog twee oude bankbiljetten van 100 gulden, die zij tijdens de geldzuivering van 1945 in zou moeten wisselen. Zij weigerde echter haar 'eerlijk en met hard werken verdiende geld' af te staan en zij wist de biljetten lange tijd te verstoppen. Zelfs een plaatselijke geestelijke had haar niet kunnen overtuigen afstand te doen van haar oude geld. Uiteindelijk heeft haar zoon de biljetten in handen weten te krijgen en de burgemeester van Uden vraagt daarom aan de minister van Financiën alsnog toestemming om deze in te laten leveren. Laten we hopen dat de minister een beetje coulant was en dat de bovengenoemde onplezierige verrassingen niet aan de weduwe ten deel zijn gevallen...
Vind je dit interessant? Lees dan ook:
- Ónze schatkist...
- Gewoon weer je geld in een ouwe sok
Geen opmerkingen:
Een reactie posten