 |
| Evacuatie van een ontredderd gezin in Sint-Michielsgestel in 1944 |
Ik kwam 'm tegen toen ik op zoek was naar oorlogsfoto's voor een themanummer. Deze aangrijpende foto uit de Tweede Wereldoorlog is opvallend anders dan de meeste oorlogsfoto's in onze beeldbank. Hij vertelt een verhaal, drukt paniek en wanorde uit, maakt angst voelbaar, maar biedt tegelijkertijd troost... Ik vroeg me af waar dit was, wanneer, en wie dit waren?
Pas op: granaten!
De foto is genomen in Sint-Michielsgestel en dateert van 1944, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog dus. De fotograaf is onbekend. We zien een Engelse soldaat en een ontredderd gezin. Bij nadere bestudering blijkt deze oorlogssituatie zich af te spelen bij de boerderij van Toon Kapteijns. Toon zit met zijn vrouw en tien kinderen in hun schuilkelder onder de boerderij. Rond het middaguur vallen er fosforgranaten ter hoogte van hun erf. Linke soep natuurlijk, want deze granaten produceren rook en verspreiden in een straal van 15 meter fosfor. Weg spattende fosfordeeltjes kunnen brand veroorzaken. Er is dus haast geboden: het gezin Kapteijns moet daar snel weg.
Het gezicht van de oorlog
Engelse soldaten schieten te hulp bij het evacueren van dit Brabantse gezin. Op de voorgrond zien we de jongste telg van het gezin Kapteijns, baby Sieneke. Zij is op dat moment net een jaartje oud. Links in beeld zien we de dertienjarige Sjaantje. Deze foto spreekt boekdelen en verbeeldt voor mij het gezicht van de oorlog. Maar waarom? Komt dat omdat je je hier midden in de oorlogschaos bevindt? Wat ik me ook afvraag: wat drijft de fotograaf om juist op dit moment waarbij élke minuut telt, een foto te maken? Of is deze foto misschien in scène gezet?
 |
| .... Margot met haar Stuk... |
Fotografie in de oorlog
Eigenlijk kon je tijdens de Tweede Wereldoorlog tot de herfst van 1944 gewoon foto's maken. Je mocht alleen geen razzia's of militaire gebeurtenissen vastleggen, maar het gebeurde stiekem wel. Soms werd er bewust geposeerd. Ik kan me nauwelijks voorstellen dat dat hier het geval is.
Tijdens de oorlog moesten alle foto's eerst langs het Bureau Fotopers van de Duitse bezetter. Zij schreven de bijschriften. Verder werden foto's daar voorzien van een kleurcode. Die bepaalde dan of - en zo ja - hoe je die foto mocht publiceren. Vanaf dat moment moest je bij alle foto's ook de naam van de fotograaf vermelden. Wrang detail: de vakfotografie kreeg tijdens de Tweede Wereldoorlog een enorme impuls, omdat er miljoenen pasfoto's gemaakt moesten worden voor op de persoonsbewijzen. Bovendien wilden families geposeerd in hun huiskamer massaal op de foto. Een herinnering, want je wist nooit wat er ging gebeuren.
In onze beeldbank zitten veel foto's van de bevrijding. Mensen bewaarden hun fotorolletje voor een speciaal moment, maar ook voor kiekjes van het dagelijks leven of stiekem van minder onschuldige situaties. Dat laatste deden ze dan vanuit een raam of van achter een gebouw. Dat leverde indringende beelden op. Ik vraag me af of deze foto is gemaakt door een Engelse soldaat, of misschien wel door een kind van de familie Kapteijns? Maar daar zal ik waarschijnlijk nooit achter komen.
Vind je dit interessant? Lees dan ook:
- Annemarie kiest: zorgplicht gemeenten
- Hugo kiest: Moffenspiegel
7 opmerkingen:
Ik vind dit echt 'n zeer intrigerende foto. Volgens mij is ie echt niet in scêne gezet. Het lijkt meer op 'n snelle reactie-foto die ook nog 'n s als 'n toevalstreffer uitpakt. Ik heb veel foto's gemaakt. Op zulk 'n foto zal de fotograaf achteraf waarschijnlijk trots zijn geweest . Want 't is echt op 'n fractie-van 'n seconde reageren en dan maar hopen dat 't moment enigzins goed is vastgelegd.
Zeker een intrigerende foto, dat vond ik ook Gerard. Ik ben van plan dit nog eens nader uit te zoeken in Sint-Michielsgestel. Misschien zijn er nog mensen die deze familie hebben gekend. Dank je voor je reactie Gerard.
Vriendelijke groeten,
Margot
De Baby is mijn oma.
De man die de baby vast houd is haar vader,mijn over grootvader dus!
De Familie naam is Kapteyns
en woonden toen op schijndelse weg
email van die baby is
cnaspierings@tele2.nl
En ze heten mijn over grootvader was Antoon en Sineke(was de baby)
en Sjaan was haar zus wie je ziet rennen mijn oma heeft daar nog een film van mijn oma fantastisch en stelt een reactie van u op prijs
grtjs RobinKwaks(KleinKind)10 jaar oud.
er is een film gemaakt en die is in bezit van mijn oma sineke kapteijns
en die is die baby
de broer van mijn oma had gezien dat ze foto's maakten
en het waren engelse soldaten die het filmden en dit is echt niet nep
en niet in scene gezet!
De film is opgeslagen in het archief in
ottowa in Canada
grtjs robinkwaks(KleinZoonSineke)
Hallo Robin,
Hartelijk dank voor je toelichting bij deze oorlogsfoto. Daar zijn we erg blij mee! Nu hebben we meer informatie over deze bijzondere foto. Ik had trouwens al een sterk vermoeden dat dit niet in scene gezet kon zijn, hoewel niet iedereen het daar mee eens was ;-)
Ik ben zeker van plan iets met jouw toelichting te gaan doen. Ook zal ik beslist een mailtje sturen naar jouw oma. Eigenlijk ben ik stiekem erg benieuwd naar die film! Laten we afspreken Robin dat ik je op de hoogte houd.
Nogmaals hartelijk bedankt!
Groetjes,
Margot America
Ga naar https://www.youtube.com/watch?v=KG4_9L1lLM8 of tik bij www.youtube.com gestelnatuurlijk in, daar staat de film De bevrijding van Sint-Michielsgestel. De film is dit jaar gedigitaliseerd voor een schoolproject.
Jef van Veldhoven
lid heemkundevereniging De heerlijkheid Herlaar
Hallo Jet, hartelijk bedankt voor je tip! Wij gaan die film snel bekijken. Dank en vriendelijke groet, Margot America
Een reactie posten