Fransen houden huis in Geffen

...de bitterlijcke tranen van Gerrit...

Mirjam Lambermont stuitte bij transcripties maken van 17e eeuwse kranten voor de KB/Meertens instituut op een stukje over de Meijerij. Historicus (en tijdelijk stagiaire bij het BHIC) Stephanie Hall maakte er dit verhaal over...


In het rampjaar 1672 werd de Nederlandse Republiek binnengevallen door de Fransen en een grote groep bondgenoten. Hiermee begon de Hollandse Oorlog (1672-1678), die de republiek bijna beëindigde. Het Franse leger financierde de oorlog door geld te eisen en te plunderen. In 1672 en 1673 vonden er ook in de Meijerij van Den Bosch vele plunderingen plaats.

Een Geffense schepenbank akte van mei 1674 beschrijft een van de plunderingen die plaatsvond. Het geeft een inzicht in de verwoesting die deze plunderingen veroorzaakten en in hoe onverwacht ze konden zijn. Gerrit Gerritszoon van Lith, de burgemeester van Rosmalen, reisde op 20 juli 1673 naar Kasteel Cranendonck om zijn contributies te betalen waarna hij terug naar huis reisde met zijn kwitanties.

In juli 1673 waren er ook veel Franse troepen op de been in de Meijerij, Gerrit kwam ze op zijn terugreis helaas tegen. In Geffen moest hij door ‘een grote meenichte van Fransche ruijters’ zich in het dichtsbijzijnde huis verschuilen om zichzelf te beschermen. Hij was niet alleen bang voor zijn eigen veiligheid, hij wilde zijn kwitanties veilig stellen en verstopte ze daarom in de kist van de huisvrouw.

Maar de Fransen vielen elk huis binnen, ook dat waar Gerrit zich verschuilde, en namen van alles mee. Ze namen ‘alle de peerden, beesten, huijsraet ende inboedel’ van het huis. De plunderaars roofden niet alleen, ze vernielden ook spullen uit wraak en machtsvertoon. Een van de ruiters sloeg de kist open om ook de spullen daaruit mee te nemen en vond de kwitanties. Hij nam ze niet mee, in plaats daarvan scheurde hij ze in stukken en strooide hij ze over de weg.Gerrit klaagde ‘bitterlijck’, hij was weliswaar blij heelhuids achter te blijven maar zijn kwitanties was hij volledig kwijt.

Vind je dit interessant? Lees dan ook:
- Kobus van der Slossen en het pact met de duivel
- Rondreis door rampgebied