Brabantse cowboys slaan hun slag

...de inschrijving van Francis Wijnen in het gevangenisregister...

Via het boeven vangen-project op VeleHanden zijn wij door inkloppers gewezen op enkele opmerkelijke zaken uit de gevangenisregisters. Zo wees Nik de Vries ons op een uitspraak tegen Francis Wijnen, een ongehuwde arbeider, afkomstig uit Hugten (Maarheeze). Francis was veroordeeld wegens “rebellie”, maar wat hield dat precies in?

Het vonnis beschrijft hoe een jongeman in januari 1854 op een met illegale turf geladen ossenkar door Hugten reed. Plotseling werd hij daarbij ‘gesnapt’ door twee heren “in kwaliteit van Commiezen des Rijks”. Deze 19^e-eeuwse belastinginspecteurs zetten hem op de bon vanwege de niet betaalde accijnzen en vroegen hem om hen met kar en al te volgen naar het Rijkskantoor te Budel. Eenmaal onderweg vroeg de jongeman toestemming om kort te pauzeren bij een goede vriend, zodat de os even zou kunnen rusten en hijzelf gepaste kledij voor een bezoek aan het Rijkskantoor zou kunnen aantrekken. Na deze korte stop werd de reis in een rustig tempo vervolgd.

Later, aan de voet van de Kanonsberg onder Maarheeze, hield het gezelschap opnieuw even rust toen zij plots van achter een stel paarden in vol galop hoorde aanstormen. Op de paarden zaten twee gewapende mannen met een rode doek om het hoofd. Terwijl zij de inspecteurs onder schot namen, riepen zij de jongeman bij zich. De geschrokken, plichtsgetrouwe inspecteurs zochten dekking, trokken ook hun wapen en probeerden de os met de in beslag genomen turf richting Budel te manen.

Eén van de gewapende mannen, Francis Wijnen genaamd, aarzelde echter geen moment en schoot één van de inspecteurs tegen de grond, waarna hij hem bestormde en met enkele slagen van zijn geweer nog verdergaand letsel toebracht. De eerder gearresteerde jongeman die de daders goed leek te kennen, moedigde Francis aan en schreeuwde “sla hem dood!”. Maar gelukkig voor de inspecteur had de andere gewapende man de os inmiddels verlost van zijn trekvracht en hierop besloten de drie mannen om gezamenlijk, met de heroverde os, te vluchten.

Na dit bizarre voorval werd een onderzoek gestart. De goede vriend van het pauzeadres verklaarde hierop dat hij door de betrokken jongeman verzocht was om direct diens familie te informeren over de arrestatie en aanstaande inbeslagname. Eenmaal bij het ouderlijk huis van de jongen trof de goede vriend enkel de broers van de betrokkene aan, die op basis van de boodschap zonder twijfel naar hun geweren hadden gegrepen en op pad waren gegaan onder de kreet: “wij zullen zien of wij het terug kunnen krijgen!”. Francis Wijnen werd wegens rebellie veroordeeld tot een gevangenisstraf van 10 achtereenvolgende jaren en moest de volledige proceskosten betalen.  

Deze gastblog is van de hand van Sjoerd Bergmans, student Archiefwetenschap. Ben jij ook op een mooi verhaal gestuit tijdens je genealogische of historische onderzoek? En wil je dat verhaal delen? Stuur het in! Niet te lang (rond de 250 à 350woorden), illustratie erbij en we plaatsen het op ons weblog. Wie durft? :-)

Vind je dit interessant? Lees dan ook:
- Deed A2 Maarheeze de das om
- Osse Bende opgerold