Joost mag het weten!

De plotseling verdwenen Joost van Herwijnen

Raadsels, die kom je regelmatig tegen in een archief. Dat betreft ook de familiegeschiedenis van Joost van Herwijnen. Jacques Lemmink heeft onderzoek gedaan bij het BHIC om een en ander te weten te komen over deze Joost en bracht een tragische doch interessante familiegeschiedenis aan het licht. Het verhaal wil namelijk dat Joost onverhoopt zijn gezin verliet om te vertrekken naar het land der onbegrensde mogelijkheden: Noord-Amerika. 

Met stille trom...
Joost van Herwijnen, geboren te Giessen op 10 oktober 1839, huwde in 1868 met zijn dorpsgenoot Elisabeth Sterkenburg. Ze verlieten Brabant in 1879 om in Spaarnwoude bij het Haarlemmermeer te gaan boeren. De drooglegging van het Haarlemmermeer in 1852 had een groot voordeel; het tekort aan landbouwgrond in Nederland werd tegemoet gekomen. Daar deed Joost zijn voordeel mee. Zes jaar later verhuisden ze echter weer terug naar Uitwijk in het Land van Heusden en Altena.

Met de noorderzon vertrokken...

In 1887 brak een spannend jaar aan voor de familie Van Herwijnen. Joost had te kampen met meerdere problemen. Als Gereformeerde stapte hij over naar de Nederlands Hervormde Kerk, waarschijnlijk onder invloed van de Doleantie. Daarnaast leed zijn boerenbedrijf vermoedelijk onder de agrarische crisis. Voedselprijzen rezen de pan uit en de mechanisatie was moeilijk bij te houden. In de aanloop naar Kerst liepen de spanningen binnen het gezin hoog op, want kort voor de feestdagen verliet Joost kwaad zijn huis. Zijn gezin zou nooit meer iets van hem horen.

Ook de pers is met stomheid geslagen door het 'stille vertrek' van Joost

Scheiding
In 1900 vroeg Elisabeth de scheiding met haar man aan. In het proces-verbaal geeft ze als reden op dat hij "op vrijdag vóór Kerstmis 1887 zonder wettelijke reden, kwaadwillig de gemeenschappelijke woning (...) heeft verlaten, haar en zijne uit het huwelijk met requestrante gesproten kinderen in hulpbehoevende toestand achterlatende zonder zich verder om hen te bekommeren."

Elisabeth was daarnaast gerechtigd om een echtscheiding aan te vragen omdat het inmiddels meer dan vijf jaar geleden was dat haar echtgenoot de woning had verlaten. De proceskosten van fl. 2,40 waren voor de rekening van Joost, maar wat staat er op de laatste pagina van de dagvaarding? Juist, er staat nog wat op zijn kerfstok...

Deze rekening zal waarschijnlijk nooit betaald zijn...

Geen spoor meer van Joost na 1887. Het is gissen naar de reden waarom hij vertrokken is naar Amerika. Werd de gezinssituatie hem te heet onder de voeten, speelde zijn geloof een rol, of trok de VS met langgerekte landbouwgronden hem aan? Joost mag het weten!

Jacques Lemmink


Vind je dit interessant? Lees dan ook:
- Johannes, waarom slaa de mij?
- 'Ick sal U noijt verlaaten'


De beste verhalen via e-mail ontvangen?