Belgisch dorp verrijst op Udense hei

...Op 12 februari 1915 arriveren de eerste Belgische vluchtelingen vanuit Baarle-Nassau in het Udense Vluchtoord, het 'Belgische dorp' op de Udense heide...

Sinds 1915 heeft Uden een naam hoog te houden als het om vluchtelingenopvang gaat. Het neutrale Nederland krijgt tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) een grote vluchtelingenstroom te verwerken. Op de vlucht voor Duits geweld, klopt een miljoen Belgen aan voor asiel. Als blijkt dat de particuliere initiatieven de vluchtelingenstroom niet aan kunnen, grijpt de regering in. 

De vluchtelingen worden overgebracht naar barakkenkampen of 'Belgische dorpen'. Die zijn voorzien van een school, een postkantoor, een ziekenhuis, een kerk en soms zelfs een bioscoop. De Udense burgemeester Thijssen stelt direct zijn gemeente kandidaat voor de vestiging van zo'n 'vluchtdorp'. Ook de regeringscommissaris, jonkheer Ruys de Beerenbrouck, acht Uden geschikt om Belgische vluchtelingen op te nemen. Enkele duizenden, als het mogelijk is. Meer dan het totaal aantal inwoners van Uden!

De Udense raad is huiverig voor onrust en veiligheidsproblemen. Pas na een besloten raadsvergadering waar Ruys de Beerenbrouck toezeggingen doet, stemt de raad in. Het plaatselijke bedrijfsleven ziet wel brood in de komst van de Belgen. De locatie voor het 'vluchtdorp' is een stuk heide ten noorden van het dorp aan de klinkerweg Uden-Zeeland. In januari 1915 wordt in een mum van een tijd een compleet barakkendorp uit de grond gestampt.

In februari nadert het z'n voltooing. Een journalist schrijft: '...al heeft de ondervinding nog niet geleerd, dat het hier gevolgde systeem aan alle verwachtingen voldoet, toch zal een vluchtige schets van de in deeling van het onafzienbare terrein en de doelmatige inrichting der ontelbare hallen doen begrijpen met welk een practischen, nauwgezetten zin men hier is te werk gegaan.' De withouten woonbarakken ogen somber 'maar het oog bedriegt zich daarin, want zoodra men binnentreedt, voelt men als 't ware den open hemel boven zich, zoo vrij en hoog glooien de daken.'

Praktisch en schoon zijn de uitganspunten, met enige vorm van privacy. Uden is klaar om vluchtelingen op te vangen. Op 12 februari 1915 arriveren de eerste 28 vluchtelingen uit Baarle-Nassau in het Vluchtoord. De komende jaren zal de Udense heide hun thuis, hun Vluchtoord worden.

Dit verhaal stond eerder in Brabants Dagblad

Geschreven door:

Rolf Vonk

Vind je dit leuk? Lees dan ook:

- Aangenomen met algemene stemmen

- Krachtige kanonnen 

De beste verhalen via e-mail ontvangen?