Boete voor de molenaar!

...Een eigengereide Kilsdonkse molenaar bezorgt grondeigenaren stroomopwaarts natte voeten. Bij gebrek aan wind, gaat het peil in de Aa omhoog voor stuwkracht van de watermolen...

De Kilsdonkse molen is wijd en zijd bekend. De zeldzame combinatie van een water- en windmolen maakt het bouwwerk tot een waardevol erfgoed. De gerestaureerde molen heeft geen invloed meer op de waterstanden in de Aa. De loop is veranderd. Dat was ooit anders. Op 4 maart 1856 bericht de Noord-Brabanter over de toestanden die "zeker molenaar uit de gemeente Dinther" veroorzaakt. 

Molenaar Cornelis van Aart houdt zich niet aan de eeuwenoude afspraak met Veghel dat de molen alleen in de winter mag malen. Van Aart maalt ook 's zomers. Als compensatie voor de niet altijd werkende windmolen. Hij heeft allerlei voorzieningen getroffen die de stroomopwaartse hooilanden in een drassige soep veranderen. Het regent klachten uit Veghel. Dinther komt in actie, constateert dat Van Aart zich niet aan de regels houdt en daagt hem voor het kantongerecht.

Molenaar Van Aart krijgt een boete van 100,- guldens aan zijn broek. Aangezien hij in hoger beroep gaat, wordt de zaak in Den Bosch voortgezet. In de Bossche archieven wordt een akte uit 1492 opgeduikeld waaruit blijkt dat Kilsdonk een wintermolen is. De rechtbank acht Van Aart strafbaar. Wie denkt dat daarmee de kous af is, heeft het mis. Van Aart heeft er maling aan. Ondertussen bemoeit de provincie zich met de kwestie, komen er stapels onderzoeken over te hoge waterstanden op tafel en wordt Van Aart meerdere malen beboet. Het leidt niet tot oplossingen.

Hoewel de provincie zich mild opstelt, vergist Van Aart zich in de standvastige houding van de gemeente Veghel die alles in het werk wil stellen om de waterafvoer in de Aa te verbeteren. Veghel trekt aan het langste eind. Na de dood van molenaar Van Aart blijven de erfgenamen met een onverkoopbare molen achter. Bij gebrek aan interesse wenden ze zich in 1880 tot Jonkheer Victor de Kuijper, burgemeester van Veghel en Erp.

Die grijpt zijn kans. Als eigenaar van Huize Zwanenburg in Dinther heeft hij wateroverlast aan den lijve ondervonden. Namens Veghel en Erp koopt hij de Kilsdonkse molen. Het verwijderen van sluizen, raderen en maalwerk luidt het definitieve einde in. Maar juist de door Veghel gemaakte tekeningen van het molenwerk worden later gebruikt bij de reconstructie van de watermolen. Die draait nu weer als vanouds. Zonder dat iemand natte voeten krijgt.

Dit verhaal stond eerder in Brabants Dagblad

Geschreven door:

Rolf Vonk

Vind je dit leuk? Lees dan ook:

- Aangenomen met algemene stemmen

- Krachtige kanonnen 

De beste verhalen via e-mail ontvangen?